„Łaska nieodparta” sekularyzacji: dekonstrukcja/rekonstytuowanie podmiotu w zmieniającej się strukturze władzy

Abstrakt

Artykuł analizuje pojęcie sekularyzacji jako elementu dyskursu na przecięciu
wiedza/władza, oraz jako praktyki społecznej, konstytuującej podmiot
w zmieniającej się strukturze władzy w procesie historycznym. W tym kontekście
proponowane jest odczytanie Reformacji, w szerokim planie historycznym,
jako kluczowego wydarzenia nowożytności, w trakcie którego nastąpiło
wielkie przesunięcie dotychczas istniejących punktów odniesienia dla takich
podmiotowości, jak trwałe struktury społeczne i religijne, istota czasu, rozumienie
historii. Podmiot doświadczał rozpadu niezniszczalnych, wydawałoby
się, praktyk codzienności i dotychczasowych form życia. Sprawiło to, że podmiotowość
musiała przejść przez proces dekonstrukcji nieadekwatnego już
postrzegania siebie, aby móc osiągnąć epistemologiczną dojrzałość i rekonstytuować
się na nowych zasadach, umożliwiających praktykowanie etycznej
egzystencji. Ten, rozłożony na wiele stuleci proces redefinicji podmiotu
rozpoznającego zmienne pola relacji władzy i wiedzy, zapoczątkowany przez
Reformację, sprawia, że sekularyzacja nie musi być postrzegana jako regres
podmiotowości, ale jako „łaska nieodparta” ułatwiająca samopoznanie podmiotu,
lepiej przygotowanego do aktywnej obecności w świecie podlegającym
ciśnieniu ciągłej zmiany.