Granica ukraińsko-rosyjska: od granicy wewnętrznej do międzypaństwowej

Abstrakt

Istnienie granic państwowych jest warunkiem dla wyznaczenia terytorium
państwa, zasięgu władzy oraz zbioru ludności podlegającej jej. Ustalenie przebiegu
granic jest więc bardzo ważnym elementem budowy państwowości. Niestety,
w przypadku Ukrainy jest to element w dużym stopniu niezrealizowany, zwłaszcza
jeśli chodzi o granicę z Rosją. Pierwsze próby suwerennego wyznaczenia
wschodnich granic zakończyły się dla Ukraińców niepowodzeniem z chwilą rozpoczęcia
marszu wojsk bolszewickich na Warszawę w czerwcu 1920 roku. Przez
następne 70 lat granica ukraińsko-rosyjska, o długości prawie 2300 km, pozostawała
wyłącznie wewnętrzną granicą administracyjną. Po 1991 roku niepodległa
już Ukraina rozpoczęła żmudne starania na rzecz jej międzynarodowego
uznania, czego najważniejszym elementem miały być dwustronne porozumienia
z Rosją. Na przełomie wieków wschodnia granica Ukrainy uzyskała wreszcie
traktatowe uznanie ze strony największego sąsiada, jednakże nadal jej status
faktyczny był ułomny, m.in. na skutek braku przeprowadzonej demarkacji w terenie,
niedostatku personelu, infrastruktury granicznej czy sprzętu obserwacyjnego.
Problemy z zabezpieczeniem granicy ukraińsko-rosyjskiej w znacznym stopniu
ułatwiły trwającą od marca 2014 roku agresję Rosji. Dla zrozumienia trudności
w rozgraniczeniu obu krajów ważne jest jednak także wzięcie pod uwagę silnych
związków ekonomicznych i społecznych pomiędzy społecznościami po obu stronach
granicy, zamieszkującymi przez kilka poprzednich stuleci jedno państwo.