Polsko-niemiecki czy europejski „kryzys pamięci”? Niemieccy wysiedleni podczas oficjalnych wystąpień na tle procesu integracji europejskiej

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie wpływu oficjalnych wystąpień przedstawicieli
niemieckich wysiedlonych oraz innych polityków tego kraju na współczesne
relacje ze wschodnimi sąsiadami Niemiec, w szczególności z Polską,
w kontekście współczesnych procesów zachodzących z Europie. Tekst opiera
się w przeważającej części na analizie niemieckojęzycznych publikowanych
źródeł. Przy analizie fragmentów wystąpień czołowych działaczy niemieckich
ziomkostw oraz polityków, reprezentujących poszczególne opcje polityczne
w tym kraju, wykorzystano metodę komparatystyczną. Celem organizowania
tego typu przedsięwzięć było podtrzymanie zainteresowania o pamięci wysiedlonych
Niemców wśród społeczeństwa oraz polityków w tym kraju. Podjęta
przez niemieckich wysiedlonych dyskusja na temat roli pamięci zbiorowej
o II wojnie światowej stanowiła też za Odrą istotną część debaty przed tzw.
wschodnim rozszerzeniem Unii Europejskiej w 2004 r., co wpływało także
na relacje między Polską a Niemcami. O politycznym charakterze tej dyskusji
świadczył również fakt, iż część niemieckich wysiedlonych starała się
łączyć tematykę związaną z integracją europejską z problemami wynikającymi
z zaszłości historycznych w relacjach ze wschodnim sąsiadami. Świadczyła
o tym choćby obecność podczas Dni Stron Ojczystych ówczesnego przewodniczącego
Parlamentu Europejskiego – Hansa Gerta Pötteringa, który mówił
m.in. o problemie roszczeń odszkodowawczych we współczesnych relacjach
polsko-niemieckich. Wykorzystywanie wydarzeń historycznych w polityce nierzadko
stanowiło też w pierwszej dekadzie XXI w. próbę odwrócenia uwagi
od bieżących problemów zarówno po obu stronach Odry, jak i w innych krajach regionu.