Gospodarki krajów Europy Środkowo-Wschodniej – osiągnięcia i perspektywy

Abstrakt

W artykule przedstawiono zagadnienie wzrostu gospodarczego w wybranych
krajach Europy Środkowo-Wschodniej (ESW) od czasu ich wyjścia
z kryzysu transformacyjnego połowy lat 90. Perspektywy wzrostu dla tego
regionu, w tym aktualne i przyszłe możliwości i wyzwania, są omawiane na
tle wcześniejszych osiągnięć oraz bardziej współczesnych doświadczeń kryzysowych.
Przedstawiona tu analiza ogranicza się do dziesięciu krajów EŚW,
które wstąpiły do UE w latach 2004–2007 (UE10).
Celem tej publikacji jest odpowiedź na trzy zasadnicze pytania: 1) Co
było główną siłą napędową gwałtownego wzrostu w krajach UE10 w okresie
przed kryzysem; 2) Jak można wytłumaczyć rozbieżne wyniki gospodarcze
krajów UE10 w czasie ostatniego kryzysu 2008–2009, a szczególnie, dlaczego
niektóre kraje regionu odczuły silną recesję; 3) Czy region może powrócić na
drogę zrównoważonego wzrostu, a jeśli tak, to kiedy i pod jakimi warunkami,
a szczególnie jakie są główne zalecenia polityki, które można skierować do
rządów EŚW, jeśli ma być utrzymany wzrost gospodarczy.
Analiza pokazuje, że w latach 2000–2008 wzrost gospodarczy we wszystkich
krajach UE10 następował według określonego wzorca, na podstawie
znacznego dopływu kapitału zagranicznego i przy wsparciu handlu oraz finansowej
i instytucjonalnej integracji w ramach UE. Z jednej strony podniosło
to współczynniki wzrostu, z drugiej zaś przyczyniło się również do pojawienia
się różnych typów nierównowagi, czyniąc większość krajów UE10 bardziej
narażone na wstrząsy zewnętrzne. W czasie kryzysu najbardziej ucierpiały
kraje, w których zgromadziło się najwięcej nierównowagi. Zalecenia polityki
dotyczące perspektywy wzrostu w okresie pokryzysowym skupiają się na
potrzebie eliminacji tej nierównowagi przy zachowaniu elementów zwiększających
wzrost pochodzących z modelu wzrostu sprzed kryzysu.