Realizm neoklasyczny oraz kryzys paradygmatu realistycznego we współczesnych stosunkach międzynarodowych

Abstrakt

Artykuł przedstawia problematykę kryzysu, w jakim realizm znalazł się
po zakończeniu zimnej wojny. Wskazuje na realizm neoklasyczny jako atrakcyjny
intelektualnie nurt mogący ożywić paradygmat realistyczny po rozpadzie
ładu dwubiegunowego. Atutem realizmu neoklasycznego jest powrót do
wielowymiarowej koncepcji potęgi obecnej wcześniej w rozważaniach Hansa
Morgenthaua, w tym dostrzeżenie znaczenia wewnątrzpolitycznych czynników
kształtujących potęgę państwa. Realizm neoklasyczny nie jest jednak prostym
powrotem do koncepcji Morgenthaua. Docenia bowiem równocześnie wagę
czynników sprawczych na poziomie systemu międzynarodowego i aspiruje
do swoistej syntezy klasycznego i strukturalnego nurtu realizmu. Idea takiej
syntezy budzi wiele wątpliwości, głównie natury metodologicznej. Mimo niewątpliwych
atutów, podejście teoretyczne proponowane przez realizm neoklasyczny,
pełne jest również wewnętrznych sprzeczności. Realizm neoklasyczny,
mimo istotnego wkładu w ożywienie paradygmatu realistycznego po okresie
zimnej wojny, sam wymaga w efekcie dalszych starań na rzecz zharmonizowania
i uściślenia jego założeń teoretycznych.