Przyrost PKB generowany w wyniku reakcji mnożnikowej w Polsce i Unii Europejskiej z tytułu ich handlu wzajemnego w latach 1992–2007

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie efektów reakcji mnożnikowej z tytułu
handlu wzajemnego Polski i Unii Europejskiej w postaci przyrostów PKB
każdej ze stron w ujęciu długookresowym. Oprócz aspektów poznawczych
badania obejmują także zadania metodologiczne, polegające na empirycznym
zweryfikowaniu – zastosowanego po raz pierwszy – operacyjnego modelu
mnożnika w gospodarce otwartej. Ma on konstrukcję różniącą się od modelu
P. Samuelsona, chociaż opartą także na idei mnożnika Keynesa.
Rezultaty badań prowadzą do wniosku, że twierdzenie G. Haberlera oraz
opinia zwolenników szkoły austriackiej o nieprzydatności mnożnika Keynesa
do badań empirycznych są niesłuszne. W wyniku badań dokonano estymacji
statystycznej mnożników Polski i UE-15 dla poszczególnych lat od 1992 do
2007 oraz obliczono za cały trzynastoletni okres mnożniki przeciętne: dla
Polski z tytułu jej handlu z UE-15 w wysokości 2.6, a dla UE-15 z tytułu
jej handlu z Polską – w wysokości 3.1. Przyrosty PKB generowane w wyniku
reakcji mnożnikowej, a obliczone jako iloczyny przyrostów eksportu
i odpowiednich mnożników, wyniosły w całym badanym okresie w Polsce
137 mld euro, natomiast w UE-15 osiągnęły poziom 172 mld euro, czyli
o 26% wyższy. Dysproporcja efektów dochodowych ulega jednak wyraźnej
tendencji malejącej. W ciągu pierwszych 11 lat przyrost PKB Polski wyniósł
51 mld euro, podczas gdy unijny (99 mld euro) był wyższy prawie dwukrotnie.
Zarówno źródła dużej asymetrii rezultatów reakcji mnożnikowych, jak i przyspieszone
tempo jej zanikania, dają się objaśnić – zależnymi od poziomów
rozwoju gospodarczego – zdolnościami wykorzystania rynków poszerzonych
w wyniku integracji. Badano też dochodotwórcze oddziaływanie całkowitego
eksportu w Polsce oraz UE-15 i stwierdzono malejące trendy tego oddziaływania.